Đền thờ Đức ông Hoàng Cần

Di tích lịch sử văn hóa đền thờ Đức ông Hoàng Cần tọa lạc tại thôn Hà Dong Bắc, xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên. Sách Đại Nam nhất thống chí và Đồng Khánh dư địa chí có ghi lại, Hoàng Cần là người địa phương, có công dẹp giặc giữ yên vùng đất biên cương của Tổ quốc. Ông được triều đình nhà Trần phong tặng chức Khâm Sai Đông Đạo Tiết Chế, triều đình nhà Nguyễn phong tặng chức Khâm Sai Thái Bảo Xuyên Quốc Công Tôn Thần và Bản cảnh thành hoàng. Nhân dân địa phương cũng kính trọng gọi ông là Đại Vương và lập đền thờ cúng.

Du khách thường đến cầu sức khỏe, bình an cho bản thân và gia đình

Đền thờ Đức ông Hoàng Cần quay hướng Đông Nam (hướng Nam là chính); kiến trúc kiểu chữ nhất (đại đường và hiên) có 3 gian, hai hồi bít đốc, tường xây gạch đỏ, mái xuôi lợp ngói tây, bộ vì kèo kết cấu bê tông chèn gạch. Gian chính của đền thờ Khâm Sai Tiết Chế Hoàng Cần ngự chính giữa ban, bên cạnh Đức ông là thờ 3 anh em họ Phạm (Phạm Công Lương, Phạm Công Thắng, Phạm Công Minh và Công thủ án. Gian phải của đền đặt ban thờ Tam toà Thánh Mẫu và ban thờ Chúa Sơn Trang, gian trái của đền đặt ban thờ Đức Thánh Trần, ban thờ dưới của gian chính giữa thờ ngũ hổ.

Đền thờ Đức ông Hoàng Cần được xây dựng chính thức từ năm nào, đến nay dân trong vùng không ai biết chính xác, nhưng lưu truyền trong nhân dân thì đền được xây dựng vào đầu thời Nguyễn. Do trước đây nhân dân trong xã phải vào Cẩm Phả để thắp hương cúng lễ Đức ông Hoàng Cần, để tiện cho việc thờ cúng vào đầu thời Nguyễn, nhân dân xã Hải Lạng đã lập nên ngôi đền này. Lúc đầu đền chỉ là một am thờ nhỏ được làm bằng tranh tre nứa lá. Đến cuối thế kỷ 19, đền mới được xây dựng bằng gạch và lợp ngói âm dương. Trong những năm đầu thập kỷ 70 của thế kỷ 20, khi cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mỹ đang trong thời kỳ ác liệt nhất, một đơn vị bộ đội xăng dầu đã lấy đền làm trụ sở đóng quân để xây dựng đường ống xăng dầu chi viện cho chiến trường miền Nam. Do những thăng trầm của lịch sử, trong thời gian dài ngôi đền không được quan tâm, tu sửa và bảo quản. Năm 2012, chính quyền, nhân dân tại địa phương và các nhà hảo tâm đã đóng góp nhân lực, vật lực tôn tạo lại ngôi đền thờ như hiện nay nhằm thể hiện lòng tri ân những bậc tiền nhân có công với dân, với nước.

vào các dịp lễ lớn mọi ngời thường đến cầu cho mọi việc suôn sẻ, thuận lợi

Một năm có 05 ngày lễ chính ở đền: Lễ đầu năm (rằm tháng giêng), lễ cầu nước (rằm tháng tư), lễ Vu Lan (rằm tháng bảy), lễ cầu may (rằm tháng 10), lễ tạ thần linh (rằm tháng 12). Trong các ngày lễ này, có nhiều trò chơi dân gian cũng như hoạt động văn hóa của các dân tộc sinh sống trên địa bàn huyện Tiên Yên, đặc biệt là dân tộc Sán Dìu.

Đền được ngời dân địa phương trông coi và dọn dẹp hàng ngày

Năm 2020, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3851/QĐ-UBND xếp hạng di tích cấp tỉnh đối với di tích lịch sử Đền thờ Đức ông Hoàng Cần. đền thờ Đức ông Hoàng Cần là một trong 4 điểm du lịch của huyện Tiên Yên đã được  Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận 01 tuyến và 04 điểm du lịch trên địa bàn huyện Tiên Yên vào năm 2017. Theo đó, tuyến du lịch “Một ngày trải nghiệm với vùng đất Tiên Yên” bao gồm 4 điểm du lịch đã được công nhận, gồm: Thác Pạc Sủi (xã Yên Than); chợ Tiên Yên (thị trấn Tiên Yên), đền thờ Đức ông Hoàng Cần - Miếu Đại Vương (xã Hải Lạng) và điểm du lịch Trung tâm Văn hóa, thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc (thị trấn Tiên Yên)

Xuân Thao